नेपालगन्ज २३ कार्तिक : तिहार सकिएपछि बाँके राष्ट्रिय निकुञ्जभित्र पर्यटकलाई जङ्गलभित्र प्रवेश गराउन वनपथ वरिपरिका झाडी सफा गरिन थालेकोछ । स्वदेशी तथा विदेशी पर्यटकलाई लक्षित गर्दै निकुञ्जले यसको तयारी अघि बढाएको हो । 

बाँके राष्ट्रिय निकुञ्जले हरेक वर्ष झैं यस वर्ष पनि जङ्गल सफारी खुला राखेको छ । घुम्न आउने पर्यटकका लागि निकुञ्ज मुख्यालय ओभरी र कोहलपुरस्थित सेक्टर कार्यालयबाट टिकट काट्ने व्यवस्था मिलाइएकोछ ।

निकुञ्जका प्रमुख संरक्षण अधिकृत वीरेन्द्र कँडेलले निकुञ्जभित्र सफारी खुला भएको जानकारी दिदैँ भने –‘तिहार सकिएपछि निकुञ्जभित्र रहेको वनपथ वरिपरिका झाडी सफा गरेर पर्यटकलाई औपचारिक रूपमा प्रवेश गराउने तयारीमा छौं ।’ उनले थपे–‘पर्यटकलाई जंगलभित्र प्रवेश गराउनुअघि वनपथ वरिपरिका झाडी सफा गर्दैछौं ।’

बाँके राष्ट्रिय निकुञ्ज क्षेत्रमा पर्यटकले दुर्लभ पाटेबाघसहित आहारा प्रजातिका वन्यजन्तु अवलोकन गर्न सक्नेछन् । निकुञ्जभित्र अन्य वन्यजन्तुको संख्या पनि ह्वात्तै बढेको छ ।

‘निकुञ्जभित्र वन्यजन्तु अवलोकन गर्नका लागि ठाउँठाउँमा मचान, घाँसे मैदान, कृत्रिम पोखरी, वनपथ जस्ता पूर्वाधार निर्माण गरिएका छन्’ प्रमुख संरक्षण अधिकृत कँडेलका अनुसार पर्यटनलाई केन्द्रविन्दुमा राखेर काम भइरहेको छ । ‘निकुञ्जमा पर्यटक घुम्न आउनुभयो भने हामीले कुनै पनि कुराको कमी हुन दिने छैनौं’, कँडेलले अगाडी भने ।

गर्मीयाममा निकुञ्जभित्र वन्यजन्तुलाई पिउने पानी अभाव हुन नदिन निकुञ्जले कृत्रिम पोखरीहरू निर्माण गरेको छ । निकुञ्ज स्थापनाको १३ वर्षसम्म निकुञ्ज क्षेत्रमा संरक्षणसँगै पूर्वाधार निर्माणका कार्य भएको र गत वर्षदेखि पर्यटन प्रवद्र्धन कार्यलाई केन्द्रमा राखिएको कार्यालयले जनाएको छ।

बाँके, दाङ र सल्यान जिल्लाको ५५० वर्ग किमि क्षेत्र समेटेर नेपालको दशौं राष्ट्रिय निकुञ्जका रूपमा बाँके राष्ट्रिय निकुञ्ज स्थापना भएको थियो । निकुञ्जको पूर्वी सीमाना शिवखोला, पश्चिम कोहलपुर सुर्खेत राजमार्ग, उत्तर चुरे पर्वत र दक्षिण पूर्व–पश्चिम राजमार्ग रहेका छन् । निकुञ्ज पाटेबाघ र हात्तीको महत्वपूर्ण वासस्थानका रूपमा रहेको छ।

जैविक विविधताका दृष्टिले आठवटा इकोसिस्टम, एक सय २४ वनस्पति प्रजाति, ३२ प्रजातिका स्तनधारी, तीन सयभन्दा बढी प्रकारका चराका प्रजाति, ५८ प्रजातिका माछा, २२ सरीसृप तथा ६ प्रकारका उभयचर पाइन्छन् । पछिल्लो समयमा पाटेबाघको संख्या २५ भन्दा बढी रहेको बताइन्छ ।

यस्तै ११ प्रजातिका दुर्लभ तथा संकटापन्न स्तनधारी र ५० प्रजातिका अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमै दुर्लभ चरा रेकर्ड गरिएका छन् । बाँके, दाङ र सल्यान जिल्लाको ३४३ वर्ग किमि भूमिलाई निकुञ्जको मध्यवर्ती क्षेत्रका रूपमा छुट्ट्याइएको छ ।

दुर्लभ वन्यजन्तु पाटेबाघ संरक्षण गर्ने उद्देश्यले २०६७ असार २८ गते स्थापना भएको यो देशकै कान्छो राष्ट्रिय निकुञ्ज हो । यसको क्षेत्रफल ५ सय ५० वर्ग किलोमिटर रहेको छ । सरकारले बाघ संरक्षणका लागि अन्तर्राष्ट्रिय समुदायसँग गरेको प्रतिबद्धताअनुरूप बाघको बासस्थान र जैविक मार्ग संरक्षण गर्ने उद्देश्यले स्थापना गरेको थियो ।