नेपालगन्ज २६ माघ : अन्तराष्ट्रिय बजारमा दुर्लभ वन्यजन्तुको हाड, छालाको माग बढेपछि निकुञ्ज तथा संरक्षण क्षेत्रमा चोरीशिकारीको घटना बढ्ने गरेको पाइएकोछ ।वन्यजन्तु चोरी शिकारीको घट्ना बढ्दै गएपछि निकुञ्ज र निकुञ्ज सुरक्षार्थ खटिने नेपाली सेनाको टोलीले आफ्नो निगरानी र गस्तीलाई समेत बढाउँदै लगेकोछ ।

तस्कर तथा गिरोहले मध्यवर्ती क्षेत्र र आसपासका सोझा मानिसालाई विभिन्न प्रलोभनमा पारेर संरक्षित वन्यजन्तुको शिकार गर्ने घटना बढ्ने गरेको बाँके राष्ट्रिय निकुञ्ज सुरक्षार्थ खटेको नेपाली सेनाको श्री श्रीमेहर गण, ओभरी बाँकेका प्रमुख सेनानी जिवन शर्मा बताउँछन् ।

प्रमुख सेनानी शर्माका अनुसार निकुञ्जमा रहेका संरक्षित वन्यजन्तुको लुकीछिपी चोरीशिकारी हुँदै आएकाले वन्यजन्तुको चहलपहल हुने क्षेत्र र त्यस्ता मानिसको संकास्पद गतिविधि हुने क्षेत्रमा निकुञ्ज र सेनाले सीसि क्यामेरा जडान गरि गस्ती, निगरानी समेत गर्दै आएको बताए ।

उनका अनुसार बाँके राष्ट्रिय निकुञ्ज भित्रको सुरक्षा चुस्तदुरुस्त पारिएको छ । सेना र निकुञ्जको सक्रियता बढेसंगै लोपोन्मुख तथा संरक्षित वन्यजन्तु मार्ने घटना हालसम्म भेटिएको छैन । यद्यपी निकुञ्ज र सो आसपासका क्षेत्रमा संकास्पद कार्य भइरहेकाछन् ।

यता बाँके राष्ट्रिय निकुञ्जका प्रमुख संरक्षक अधिकृत श्यामकुमार साहका अनुसार बाँके निकुञ्जले हालसम्म ७५ वटा मुद्दा चलाएकोछ । त्यसमा ३८ वटा अदालतमा गएको छ । भने ३७ वटा मुद्दा कार्यालयमै दर्ता भएको उनले जानकारी दिए । उनका अनुसार कार्यालयमा परेका मुद्दामा १२ वटा मुद्दा फैसला हुन बाँकी छ ।

निकुञ्ज र निकुञ्ज सुरक्षार्थ खटिएको नेपाली सेनाको सक्रियतामा महाण्ट अप्रेसन अन्र्तगत खैरीगोठ अप्रेसनबाट हालै सल्यानका नौ जनालाई भरुवा बन्दुकसहित नियन्त्रणमा लिएर निकुञ्जले कारबाही प्रक्रिया अघि बढाएकोछ ।

यसले पनि बाँके राष्ट्रिय निकुञ्ज क्षेत्रभित्र संरक्षित वन्यजन्तुको चोरीशिकारीमा गिरोह सक्रिय बन्दै गएको पुष्टि हुन्छ । यद्यपी हालसम्म संरक्षित पाटेबाघ, चौका लगायतका वन्यजन्तु चोरी शिकारी भएको तथ्य फेला परेकोछैन ।

निकुञ्जका प्रमुख संरक्षक अधिकृत साहले भने–‘हामी निकुञ्जको सुरक्षासंगै संरक्षित वन्यजन्तुको संरक्षण र बृद्धिका लागि सुक्ष्मरुपमा अघि बढिरहेकाछौं ।’ उनले अगाडी थपे– मध्यवर्ती क्षेत्र र आसपासका स्थानीयसंगको समन्वयमा निकुञ्जभित्र हुनसक्ने सम्भावित घटना नियन्त्रण, कारबाहीमा सफल भइरहेकाछौं ।’

बाँके राष्ट्रिय निकुञ्ज पाटेबाघ र चौका लगायतका वन्यजन्तु संरक्षणका लागि स्थापना गरिएको हो । वि.सं. २०६७ सालमा स्थापना गरिएको यो निकुञ्जमा सन् २०१८ मा गरिएको बाघ गणना अनुसार २१ वटा पाटे बाघ रहेका छन । यद्यपी अहिले बाघको संख्या बढेको आँकलन निकुञ्जले गरेकोछ ।

बाघको संरक्षण गर्नका लागि बाँके राष्ट्रिय निकुञ्ज बासस्थानसंगै प्रयाप्त आहारा जन्य प्रजातीको बृद्धि भएपछि निकुञ्जका बाघ मानववस्ती सम्म आइनपुगेको निकुञ्जका प्रमुख संरक्षक अधिकृत साहको बुझाई छ ।

अधिकृत साहका अनुसार निकुञ्जमा घाँसे मैदान, पानीको व्यवस्था राम्रो गरिएकाले बाघ लगायत बाघका आहारा प्रजातीको संख्या बृद्धी भएको छ । आहारा अभवाकै कारण निकुञ्ज बाहिर बाघ नआएको उनले बताए ।

बर्दियामा बढेको बाघ आतंक जस्तो बाँकेमा छैन । यद्यपी कहिलेकाही निकुञ्ज आसपासका मानिसहरु घाँस, दाउरा, वस्तुभाव चराउन निकुञ्ज क्षेत्रमा जाँदा वन्यजन्तुसंग द्वन्द्व हुनेगरेको प्रमुख संरक्षक अधिकृत साह बताउँछन् ।

निकुञ्जको सुरक्षाका लागि गस्ती गर्दा र निकुञ्जमा राखिएको सीसी क्यामेरामा बाघको गतिविधि कैद हुने गरेकोछ । नियमित निगरानी र गस्तीका बेला प्राप्त तथ्यहरुलाई अध्ययन गर्दा निकुञ्जमा बाघको संख्या बढेको आँकलन श्री श्रीमेहर गण ओभरी बाँकेका प्रमुख सेनानी जिवन शर्मा बताउँछन् ।

उनले भने–‘निकुञ्जको सुरक्षा मापदण्डका कारण यो या त्यो भनेर अहिले नै हामीले पुष्टि गर्न सक्दैनौं । यद्यपी हामीले निगरानी र गस्ती गर्दा पाएका तथ्यबाट बाघको संख्या बढेको भन्न सक्छौ ।’

सरकारले सन् २०२२ सम्म नेपालमा संरक्षित पाटे बाघको संख्या दोब्बर बनाउने योजना अनुसार अघि बढेकोछ । निकुञ्जका प्रमुख संरक्षक अधिकृत साहका अनुसार सम्भवतः २०२१ को अन्त्यतिर बाघको गणाना हुनेछ ।